«Білім керуені» жобасының «STEM туралы үздік сабақ жоспары» байқауының жеңімпаздарымен интервью айдары, қонағымыз- Бижанова Аяжан
1) Аты-жөніңіз, қай жерде оқисыз немесе оқыдыңыз? Мамандығыңыз қандай?
Бижанова Аяжан, Назарбаев университеті, химия мамандығы.
2) Сіздің қандай қызығушылықтарыңыз бар?
Мектеп қабырғасынан бері жалпы ғылымға, оның ішінде биологияға және химияға деген қызығушылығым бар. Менің ойымша биология тіршілік атаулының сан- қилылығын, бізді қоршап отырған табиғаттың түрлі сиқырларын зерттейтін, қамтитын өмір туралы ғылым. Математика физиканы меңгеруге қаншалықты қажет болса, химия да биологияны меңгеруге соншалықты қажет. Химия маған өзінің нақтылығымен, дәлдігімен тартымды. Биология мен химияның комбинациясының менің алдымда ашатын әлемі маған өте қызықты.
3) Болашақ мамандығыңыз бойынша қандай тағы да ізденістерді қолға алып жатырсыз?
Біз достарымызбен қаржылық жағдайы төмен балаларға химия және биология пәндерінен тегін сабақ беру туралы идеямызды жүзеге асырғымыз келеді.
4) Өзіңіздің қандай арманыңыз бар? Бізбен бөліссеңіз.
Арманым- бізді қоршаған әлемді шағын болса да, жақсырақ орта ету. Альберт Энштейн артынан келесідей өсиет қалдырып кеткен екен:«Жетістікке жетуге емес, өміріңнің мағынасы болуына ұмтыл»(стремись не к тому, чтобы добиться успеха, а к тому, чтобы твоя жизнь имела смысл.) Бұл қанатты сөз оны алғаш естіген мезеттен бері өмірімнің философиясына айналады. Ал мен үшін өмірді мағыналы ететін бірден-бір нәрсе- ол өзгелердің өмірлерін өзгертуге үлес қосу.
Әлем соншама адам үшін өмір сүруге қауіпті пана. Өкінішке орай, менің бұл өмірлерді көрмеуім олардың жоқтығын білдірмейді, керісінше, тек менің немқұрайлылығымды көрсетеді. Менің бақыттан басым айналып, өмірдің ғажаптығына тәнті болып жатқан шағымда өзгелердің қайғыдан қамығып жатқандығы туралы ойлау мен үшін өте ауыр. Әлем жан түршіктірер контрасттарға толы, ал біздің мемлекетіміз осының айқын дәлелі: өмір сүру деңгейінің контрасты, арнайы мектептер мен қарапайым мектептердегі білім деңгейінің контрасты, әйел мен еркек өмірлерінің, мүмкіндіктерінің контрасты... Қазақстан халқының жартысы ауылды мекендерде өмір сүреді, ол жердегі жастардың көбі өмірлерін өзгертпей, ата-аналары кешкен күнкөрістен ғана тұратын ғұмыр кешуге көндігеді. Арнайы мектептерден басқа оқу орындарындағы білім беру жүйесі мен оның жүзеге асу сапасы оқушыларды болашақ өмірге дайындамақ түгілі, қоршаған орта мен адамдарға деген сыйластыққа үйретпейді. Нәтижесінде отандастарымыз теңізіміздің сәні- итбалықтарды ұрып-соғып, табиғат ғажайыбынан тұз ұрлайды. Гендерлік саясаттың мемлекеттік және жеке отбасылық масштабта демократизацияланбағандығынан еліміздегі әрбір бесінші әйел өз үйінде зорлыққа тап болады. Соңғы кездері ғаламтор кеңістігінде сөз еркіндігі артқандықтан еліміздің түкпір-түкіпірінде болып жатқан әйел азаматына қарсы жасалып жатқан қылмыстар туралы естіп, жүрегім ауырады. Осы мәселелердің шешілуіне, бір Күннің астында өмір сүріп жатқан адамдардың әлемін кішкене болса да өзгертуге атсалысу- менің үлкен арманым.
5) Өзіңізді осы байқауға қатысқанда, педагогог рөлінде болғанда, қандай сезімге бөлендіңіз?
Қандай жаңалыққа тап болдыңыз?
Өзіңізге қандай ойлар келді? Не түйдіңіз?
Сабақты дайындау барысында мен ерекше бақытты күй кештім, себебі ұзақ уақыт бойы ойланып келген мақсаттарды, идеяларды жүзеге асырып жатқанымды сезіндім. Білім ордаларында оқытылатын сабақтардың жай ғана тақырыпты қамтып, не де болса 40 минут шыдап, қоңырауда кабинеттен жүгіріп шығатын бейнесін жоққа шығарып, сабақтарды балалардың қызығушылығын оятып, өршітітетін, көздеріндегі білуге, тануға деген ұмытылыстарын жандандыратын, тақырыпты тану барысында сыни ойлау қабілеттерін дамытып, шынымен де зияткер оқушыларды қалыптастыратын бейнесін жүзеге асыру армандарымның бірі еді. Шынымен де, мектеп достарды ғана көруге баратын ғимарат емес, бізді қоршаған сан-қилы, күрделі әрі қызықты әлемді тануға деген құлшыныстың ордасы болуы керек емес пе?!
Сабақ дайындау барысында ұстаздардың сабақтың әрбір минутын жоспарлайтындығы мен үшін жаңалық болды, әр сабақтың өзіндік дамытушылық, тәрбиелік, ақпараттық мақсаты мен маңызы болатындығын білдім. Жақсы дайындалған әрбір сабақтың астарында мұғалімнің үлкен ізденісі мен еңбегі жататындығын түйдім.
6) Педагог болу Сіз үшін қалай боп көрінді? Қандай сезімді бастан кештіңіз?
Педагог болу мен үшін өте қызықты, жауапкершілікке толы тәжірибе болды. Белгілі бір тақырыпты түсіндіру, оқушыларды бағыттау барысында олардың құндылықтарының қалыптасуына, жұмыс істеу мен оқуға деген қарым- қатынастарының қалыптасуына әсер ету олардың тұлғаларын қалыптастыру деген сөз, ал бұл өз кезегінде үлкен жауапкершілік. Бірақ балаларды прогрессивті иделаяларға, істерге баулудың жолдарын іздеу, олардың қызығушылықтарын сөндіріп алмаудың әдістерін қарастыру өте қызықты, ізденіске болы процесс болды.
7) Егер педагог болатын болсаңыз, қандай әдістемелік шеберліктерді ұсынар едіңіз?
Сабақты ойын түрінде өткізу, яғни оқушыларға қарапайым емес, қызықты, басқатырғыш сұрақтар қою; концептті түсндірмес бұрын, болжам жасап, өздерінің табуына мүмкіндік жасау.Оқушы тақырып туралы сыни ойлаған кезде, түрлі идяларды, ақпаратты өзінен өткізген уақытта тақырып оның есінде қалады.
8) Қазіргі таңда білім беру жүйесінде қандай жаңалық енгізуші едіңіз?
Мектеп бағдарламасына stem тақырыптарын көбірек енгізер едім, сабақтардың практикалық компонентін арттырар едім, оқушылардың сыни ойлау қабілетін, тапқырлығын дамытатын тапсырмалардың санын арттырар едім.
9) Заман талабына сай педагог қандай болу керек?
Заман талабына сай педагог іздемпаз, тапқыр және креативті болуы керек, әлемдегі білім беру саласындағы зерттеулер мен жаңашылдықтар қарқынды өзгеру мен даму үстінде болғандықтан заманауи мұғалімдер ұдайы оқуға, зерттеп ізденуге дайын болуы керек. Оқушылармен тіл табыса алатын әлеуметтік дағдылары болуы қажет және оларды өзінен кем емес, тең қоятын толеранттылығы, құрметі болуы шарт. Сонымен қатар, сыныптағы психологиялық жай-күйді бақылай алатын сезімталдығы болуы қажет.
10) Өзіңіздің жазған сабақ жоспарыңызды жазғанда нені басшылыққа алдыңыз?
Оқушылардың ақпаратты сіңіріп қоя салмай, түсінік қалыптастыруын, сыни ойлауын, өзіндік болжамдар жасап, сұрақтар қоя білуін басшылыққа алдым. Яғни оқушылардың қызығушылықтарын оятып, олардың ойлау процесстерін ынталандыру, берілген тақырыпқа өз беттерімен ізденуін қамтамасыз ету.
11) Егер де келесі рет осындай байқауларға қатысып жатсаңыз, басқа конкурсанттарға қандай ақыл-кеңес берер едіңіз?
Көп ізденіңдер, оқыңыздар, өздеріңізді оқушылардың орнына қойып, өз сабақтарыңызды сынаңыздар.
12) Аталмыш жобаның келешек өміріне қандай ұсыныстар жасап, кеңес бере аласыз? Мүмкін жақсы идеяларыңыз бар шығар?
Алдымен, аталмыш жобаға үлкен алғысымды білдіргім келер еді, жалпы сайыстың концепті, алға қойған мақсаты мен жеткізгісі келген идеясы өте қызықты және өзекті, ал жоба жоғары деңгейде өткізілді деп айта аламын.
Ұсынысқа тоқталатын болсақ, жобаның масштабы мен қатысушалар санын арттыру мақсатында студенттермен қоса мектеп оқушыларының да қатысуына рұқсат беру.
13) «Білім кереуені» жобасына өз жаныңыздан қандай тілек айта аласыз?
«Білім керуені» жобасына болашақта үлкен сәттілік тілеймін, жұмыстардың саны мен сапасы экспоненциалды өсе берсін, жобаның дамып өркендеуіне тілектеспін!
Сұхбат сұрақтарына жауап бергеніңізге рақмет!
Алда тек қана жақсы себептермен ғана кездесуге жазсын!
Сіздерге тек сәттілік тілейміз!